ประวัติชาวไทยพวนศรีสัชนาลัย

ไทยพวนศรีสัชนาลัย

ไทยพวนอพยพมาจากเมืองพวนแขวงเมืองเชียงขวาง ประเทศลาว เข้าสู่ประเทศไทยเป็นระยะๆ และกระจัดกนะจายกันอยู่บริเวณภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคกลางของประเทศไทย การอพยพของคนพวนมีเหตุผลหลายประการตามที่มีหลักฐานปรากฏในประวัติศาสตร์ และความเล่าที่สืบต่อกันมา เช่น บ้านเมืองเกิดศึกสงครามจึงอพยพหลบหนีสงครามเข้ามาบ้างหรือพยพมาด้วยความสมัครใจ เพื่อจะมาพึ่งพระบรมโพธิสมภารพระมหากษัตริย์แห่งสยามประเทศ

ชาวไทยพวนศรีสัชนาลัย ได้เดินทางมาตั้งหลักสร้างบ้านเรือน กระขายอยู่ในเขตตำบลหาดเสี้ยวในขณะนี้ และตำบลใกล้เคียงของอำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย เมื่อก่อนปี ๒๓๘๗ ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

การอพยพย้ายถิ่นฐานมาอยู่ที่นี่นั้น กลุ่มใหญ่ยึดเอาแนวที่ราบริมแม่น้ำยมฝั่งตะวันออก เริ่มตั้งแต่ดอยเขามุ้งทางใต้ ตั้งชื่อหมู่บ้านว่า บ้านแม่ราก บ้านหาดเสี้ยว เพราะบ้านหาดเสี้ยวเป็นหมู่บ้านใหญ่จึงแบ่งคุ้มบ้านออกเป็น บ้านเหนือ บ้านกลาง บ้านกลางบ้านเต๊อ (บ้านใต้) อีกกลุ่มระหว่างที่ราบริมทิวภูพ้างอม จรดริมฝั่งแม่น้ำยมทิศตะวันออก ตั้งชื่อหมู่บ้านว่า บ้านเหม่อ (บ้านใหม่) และบ้านหาดสูง ปัจจุบันตำบลหาดเสี้ยว แบ่งเขตการปกครอง ออกเป็น ๔ หมู่บ้าน คือ หมู่ที่ ๑ บ้านหาดเสี้ยว (บ้านเต๊อ) หมู่ที่ ๒ บ้านหาดเสี้ยว (บ้านกลางและบ้านเหนือ) หมู่ที่ ๓ บ้านหาดสูง หมู่ที่ ๔ บ้านใหม่ (บ้านเหม่อ) ส่วนไทยพวนบ้านแม่รากนั้น ขึ้นอยู่กับเขตการปกครองของตำบลป่างิ้ว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย แต่มีวัฒนธรรมในการดำรงชีวิตและภาษาพูดที่เหมือนกัน

ชาวไทยพวนมักจะนำชื่อหมู่บ้านเดิมที่เมืองพวนมาตั้งชื่อหมู่บ้าน ตามพื้นที่แต่ละแห่งที่มาอาศัยอยู่ในประเทศไทย เช่น บ้านหาดเสี้ยว เป็นชื่อหมู่บ้านใหญ่ที่เมืองเชียงขวาง นำมาตั้งชื่อเป็น บ้านหาดเสี้ยว ตำบลหาดเสี้ยว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย และชื่อบ้านหาดเสี้ยว ที่ตำบลแก่งคอย อำเภอแก่งคอย จังหวัดสระบุรี เป็นต้น

นอกจากตั้งชื่อหมู่บ้านใหม่ว่า "บ้านหาดเสี้ยว" เพื่อระลึกถึงบ้านหาดเสี้ยวที่จากมาแล้วคำว่า "หาดเสี้ยว" ยังมีที่มาอื่นอีกจึงอยากบันทึกไว้กันลืม

ความหมายของคำว่า หาดเสี้ยว (ชื่อตำบลหาดเสี้ยว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย) หมายถึง ท่าน้ำที่มีหาดเสี้ยว คือ แหว่งไซประกอบกับแม่น้ำในช่วงนั้นได้ไหลเป็น ๒ สาย เพราะมีสันดอนทรายอยู่ตรงกลาง และบริเวณหาดทรายมีต้มเสี้ยว (ต้นกาหลง) เกิดขึ้นมากมาย จึงตั้งชื่อหมู่บ้านว่าบ้านหาดเสี้ยว

และตามคำเล่าขานผู้เฒ่าผู้แก่บ้างก็เล่าว่า สมัยก่อนธิดาสาวเจ้าเมืองเชียงรายได้เสด็จลงเรือมาด (เรือขุด แบบพื้นเมืองขนาดใหญ่ ๔ คนแจว) ที่เมืองแพร่ และร่องเรือมาตามลำน้ำยม เพื่อไปเยี่ยมธิดาเจ้าเมืองตากซึ่งเป็นพระสหาย เมื่อผ่าหมู่บ้านนี้บังเอิญเกิดเรือรั่ว จึงได้แวะจอดยาเรือที่นี่ ครั้นเมื่อเสด็จเยี่ยมเยือนหมู่บ้านทรงถามชาวบ้านว่า หมู่บ้านนี้มีชื่อว่าอะไร แต่ก็ไม่มีผู้ใดตอบได้ เพราะอาจจะยังไม่ได้ตั้งชื่อหรือไม่กล้าตอบ จึงรับสั่งให้หัวหน้าหมู่บ้านตั้งชื่อหมู่บ้านว่า "บ้านหาดเชี่ยว" ด้วยทรงเห็นว่าเป็นหมู่บ้านที่มีน้ำไหลแรงหรือน้ำผ่าเป็นสองสาย แบ่งหาดออกเป็นเสี้ยว ชาวบ้านที่นี่เลยเรียกชื่อหมู่บ้านหาดเชี่ยว ตลอดมา

จนถึงปีพุทธศักราช ๒๔๖๐ สมเด็จกรมพระยาวชิรญาณวโรรสเสด็จมาที่วัดโพธิ์ไทร (ชื่อเดิมวัดหาดเสี้ยว) โปรดให้เปลี่ยนชื่อ "บ้านหาดเชี่ยว" เป็นบ้านหาดเสี้ยว ตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา

อำเภอศรีสัชนาลัย มีความเป็นมาดังนี้ แต่เดิมชื่อ อำเภอด้ง ตั้งอยู่ที่บ้านปลายนา หมู่ที่ ๓ ตำบลบ้านตึก ปัจจุบัน ตั้งอยู่นานกว่า ๑๒ ปี เนื่องจากการคมนาคมไม่สะดวกจึงย้ายออกมาอยู่บ้านป่างิ้ว (ฝั่งตะวันออกแม่น้ำยม) หมู่ที่ ๑๒ ตำบลป่างิ้วปัจจุบัน และใช้ชื่อเดิมตั้งอยู่ได้นานถึง ๕ ปี เกิดเหตุการณ์ผู้ร้ายปล้นและเผาที่ว่าการอำเภอ เมื่อวันที่ ๑ เมษายน ๒๔๔๑ หรือ ร.ศ. ๑๑๘ (ตามบันทึกของพระยาพิศาลคีรีทับ นายอำเภอคนแรกของอำเภอของอำเภอศรีสัชนาลัย) จึงย้ายที่ว่าการอำเภอมาอยู่ที่บ้านหาดเสี้ยว (ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำยม) และเรียกอำเภอด้งตามเดิม สมเด็จพระสังฆราชเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรสได้เสด็จมาที่วัดโพธิ์ไทร (วัดหาดเสี้ยว) เมื่อปี ๒๔๖๐ นั้น ทรงให้เปลี่ยนชื่อ "อำเภอด้ง" เป็น "อำเภอหาดเสี้ยว"

หลังจากที่มีการเปลี่ยนแปลงการปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราช มาเป็นระบอบประชาธิปไตยแล้วแล้วคณะรัฐบาลพระยาพหลพลพยุหเสนา พิจารณาเห็นว่าควรจะนำชื่อปูชนียสถานหรือชื่อสิ่งสำคัญทางประวัติศาสตร์มาตั้งเป็นชื่ออำเภอ/จังหวัด จึงได้มีการเปลี่ยนชื่อจากอำเภอหาดเสี้ยว เป็น "อำเภอศรีสัชนาลัย" เพราะเมืองศรีสัชนาลัยเป็นเมืองเก่าแก่ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์คู่กับสุโขทัย คำว่า "ศรีสัชชนาลัย" เดิมมี ช ๒ ตัว จนถึงวันที่ ๑๐ มิถุนายน ๒๕๑๐ ทางการได้นำเอาชื่ออำเภอ/จังหวัดต่างๆ ขึ้นมาเขียนใหม่ให้เข้ากับอักษรโรมัน อำเภอศรีสัชชนาลัย ได้รับการเปลี่ยนแปลงด้วย โดยให้ตัด ช ออกหนึ่งคำ จึงเป็น "ศรีสัชนาลัย" มาจนถึงทุกวันนี้

กลับสู่ด้านบน >

วัฒนธรรมและประเพณี

วัฒนธรรมการแต่งกายของไทยพวน ผ้าทอตีนจกเก้าลายไทยพวนศรีสัชนาลัย งานประเพณี 12 เดือน งานประเพณีที่มีการฉลอง การเอาผัวเอาเมีย (การแต่งงาน) ประเพณีการให้กำเนิด

การทอผ้าของไทยพวน

อุปกรณ์การทอผ้าไทยพวนศรีสัชนาลัย ขั้นตอนการทอผ้าไทยพวนศรีสัชนาลัย